Aansprakelijkheidsrecht. De rechtbank buigt zich over de vraag of op telecomprovider Odido een zorgplicht of waarschuwingsplicht rust met betrekking tot onzekere risico’s voor de volksgezondheid die verbonden zouden kunnen zijn aan de blootstelling van klanten aan elektromagnetische straling bij gebruik van het netwerk van Odido voor mobiele communicatiediensten via de zogeheten vijfde generatie datatransmissie (5G). De rechtbank is van oordeel dat geen sprake is van een dergelijke zorgplicht of waarschuwingsplicht, omdat de rechtbank op basis van de aan haar voorgelegde rapporten, bevindingen en standpunten niet heeft kunnen vaststellen dat sprake is van op zijn minst een plausibel vermoeden van het bestaan van een gezondheidsrisico. Evenmin rust op Odido op grond van het leerstuk van productaansprakelijkheid een waarschuwingsplicht.

In 2022 heeft een aanrijding plaatsgevonden tussen een Mercedes en een Opel. De twee inzittenden van de Opel zijn als gevolg van het ongeval overleden. De bestuurder van de Mercedes van zijn moeder was ten tijde van het ongeval onder invloed van alcohol en reed met zeer hoge snelheid. Hij is in verband hiermee strafrechtelijk veroordeeld. De WAM-verzekeraar van de Mercedes heeft schadevergoeding betaald aan de nabestaanden van de beide inzittenden van de Opel. De WAM-verzekeraar vordert nu onder meer een verklaring voor recht dat de bestuurder van de Mercedes aansprakelijk is voor de schade als gevolg van het ongeval en veroordeling van de bestuurder tot betaling van aan de nabestaanden betaalde bedragen. De bestuurder van de Mercedes vordert op zijn beurt ongedaanmaking van de registratie van zijn persoonsgegevens in verschillende verwijzingsregisters. In eerste aanleg is geoordeeld dat de aansprakelijkheid van de bestuurder jegens de nabestaanden beperkt is tot de overlijdensschade op grond van artikel 6:108 BW. Het hof is het hier niet mee eens. Met de WAM-verzekeraar is het hof van oordeel dat ingevolge het bepaalde in artikel 15 lid 1 WAM het verhaalsrecht ontstaat als de verzekeraar ingevolge deze wet de schade van een benadeelde geheel of ten dele vergoedt. In artikel 1 WAM zijn benadeelden gedefinieerd als degenen die schade hebben geleden, alsmede hun rechtsverkrijgenden. Dit betekent dat het verhaalsrecht van artikel 15 lid 1 WAM zich ook uitstrekt tot de bedragen die zijn uitgekeerd aan de erfgenamen als rechtsverkrijgenden van de slachtoffers. Het hof gaat per post langs of de WAM-verzekeraar voor de betaalde bedragen verhaal recht heeft op de bestuurder. De gevorderde vergoeding affectieschade ten aanzien van meerderjarige kinderen ex artikel 6:108 lid 3 BW wordt toewijsbaar geacht in het licht van de normbedragen in het Besluit vergoeding affectieschade. Aan de broer van de overledene is eveneens een bedrag voor affectieschade toegekend op grond van artikel 6:108 lid 4 onder g BW. De notariskosten die betrekking hebben op de afwikkeling van de nalatenschap van de overledene zijn niet als kosten van lijkbezorging als bedoeld in artikel 6:108 lid 2 BW toewijsbaar. Evenmin betreft het verhaal van schade in verband met een vordering die de nabestaanden in hun hoedanigheid van erfgenamen op de bestuurder hebben verkregen. In eerste aanleg is verder de vordering van de bestuurder tot ongedaanmaking toegewezen. Het hof oordeelt dat de registraties in de verwijzingsregisters die volgens de WAM-verzekeraar betrekking hebben op de gebrekkige moraliteit van de bestuurder, zijn roekeloos rijgedrag en het bagatelliseren van drankgebruik niet kwalificeren als een incident in de zin van het Protocol. Datzelfde geldt voor de gestelde leugenachtige verklaringen van de bestuurder ten aanzien van de gereden snelheid en het drankgebruik. De grief van de WAM-verzekeraar tegen het oordeel van de rechtbank faalt.

Hoge Raad. Het onderdeel klaagt dat het hof heeft gehandeld in strijd met artikel 6 EVRM, dan wel met de eisen van een goede procesorde, door niet ambtshalve een mondelinge behandeling te gelasten. Het onderdeel voert aan dat de behandeling van de vordering van de benadeelde partij in de strafprocedure niet kan worden beschouwd als een volwaardige mondelinge behandeling in de zin van artikel 131 Rv of artikel 88 lid 1 Rv en/of artikel 89 lid 1 Rv en dat daar nog bij komt dat die vordering geen schadevergoeding voor de vernieling van de toonbank omvatte. Gezien de omstandigheid dat in afwijking van artikel 131 Rv nog geen mondelinge behandeling had plaatsgevonden en het hof in wezen de eerste instantie is die volwaardig naar de feiten in het licht van het partijdebat kon kijken, had het hof gebruik moeten maken van zijn discretionaire bevoegdheid om ambtshalve een mondelinge behandeling te gelasten (artikel 87 Rv), aldus het middel. De Hoge Raad overweegt dat er een mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden. De vordering tot vergoeding van immateriële schade is tijdens de strafzitting bij de rechtbank behandeld, waarbij tegen die vordering verweer is gevoerd. Artikel 6 EVRM noch de eisen van een goede procesorde brengen mee dat de rechter in hoger beroep ambtshalve een mondelinge behandeling moet gelasten indien het gaat om een vordering die in eerste aanleg op een strafzitting is behandeld als een vordering benadeelde partij. Dit geldt ook in een geval waarin in hoger beroep de eis wordt vermeerderd en in zoverre nog geen mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden.

Een snorfietser heeft een ernstig ongeluk gekregen doordat hij tegen een door de Gemeente geplaatst schrikhek reed dat – bij stormachtig weer – was omgewaaid. De verzekeraar heeft de ziektekosten van de snorfietser vergoed en vordert als gesubrogeerd verzekeraar vergoeding daarvan door de Gemeente. Volgens de verzekeraar was sprake van een gevaarzettende situatie waarvoor de Gemeente jegens de snorfietser aansprakelijk is. Het hof is, net zoals de rechtbank, van oordeel dat sprake was van een gevaarzettende situatie die maakt dat de Gemeente aansprakelijk is voor de schade. Het gaat hier om een door de Gemeente zelf geplaatst schrikhek, dat niet was verzwaard met zandzakken of anderszins, terwijl aan de Gemeente duidelijk was of in ieder geval moest zijn dat dergelijke hekken bij harde wind of storm kunnen omwaaien. Daarnaast is van belang dat het schrikhek waar het in deze zaak om gaat midden op een weg was geplaatst waarvan (snor)fietsers nog gebruik konden maken. De Gemeente heeft aangevoerd dat er sprake is van eigen schuld omdat de snorfiets zou zijn opgevoerd. Het hof heeft overwogen dat ervan moet worden uitgegaan dat de bestuurder niet harder reed dan 25 km/h. Dat betekent dus dat het feit dat de snorfiets was opgevoerd, geen rol heeft gespeeld bij het ontstaan van het ongeval. Dat geldt ook als juist is, zoals de Gemeente bij de mondelinge behandeling nog heeft betoogd, dat een opgevoerde snorfiets eigenlijk niet de weg op mag. De Gemeente voert verder nog aan dat de bestuurder stapvoets had moeten rijden vanwege het stormachtige weer en dat hij de fietsstrook had moeten gebruiken en niet het middendeel van de weg. Deze betogen falen. Er zijn geen aanwijzingen dat de bestuurder niet de normale oplettendheid in acht heeft genomen of dat hij in de gegeven omstandigheden niet op het middeldeel van de weg had mogen rijden. Het hoger beroep van de Gemeente slaagt niet en het hof bekrachtigt het vonnis.

Deelgeschil. De vrouw is voor de voordeur van een woning die zij wilde bezoeken in een gat gevallen dat daar was gegraven in verband met werkzaamheden aan de gasleidingen. Zij spreekt de aannemer en onderaannemer aan voor vergoeding van haar letselschade. De rechter oordeelt dat op grond van artikel 6:171 jo. 6:170 BW de onderaannemer aansprakelijk is. Echter hebben er met de onderaannemer nog geen onderhandelingen plaatsgevonden voorafgaand aan het indienen van het onderhavige verzoek tot deelgeschil. Het verzoek van de vrouw om een deelbeslissing van de rechtbank in het geschil met de onderaannemer is naar het oordeel van de rechtbank dan ook te snel ingesteld, omdat geen sprake was van in een impasse geraakte onderhandelingen met de onderaannemer, die met een deelbeslissing van de rechtbank vlot getrokken zouden kunnen worden. Dit levert volgens de rechtbank een grond op voor afwijzing van het verzoek tot deelgeschil. Daarnaast is er nog een andere (zelfstandige) grond om het verzoek af te wijzen. Partijen zijn het er niet over eens of sprake is geweest van onrechtmatige gevaarzetting door de werknemers van de onderaannemer. De toedracht van het ongeval staat dus nog niet vast; hiervoor dienen getuigen te worden gehoord. Het horen van getuigen verdraagt zich niet met het uitgangspunt dat de deelgeschilprocedure eenvoudig, snel en efficiënt moet zijn. Deze twee gronden hebben als gevolg dat het verzoek tot een deelgeschil dient worden afgewezen.

Behandeling bewijsopdracht. De man voert aan dat het op de weg van de supermarkt had gelegen om camerabeelden te bewaren. De rechtbank acht dit niet relevant voor de vaststelling van de toedracht van het ongeval. De man heeft verder alleen nog een plattegrond van de winkel met daarop de situatie ten tijde van de botsing in het geding gebracht. Onder verwijzing naar een eerder in het geding gebrachte foto stelt de man dat er een display op de kop van de stelling was geplaatst, waardoor het gangpad werd versmald. Volgens de man was er daardoor verminderd zicht voor de medewerkster van de supermarkt en de man. Dit is echter een aanname, die niet van enige onderbouwing is voorzien. Al met al is wat de man heeft aangevoerd te weinig om aannemelijk te achten, laat staan bewezen te achten dat het is gegaan zoals hij stelt. Daarbij beroept de man zich op de reflexwerking. Voor de toepassing van de reflexwerking uit artikel 10 Arbowet dient eerst de toedracht van de gevaarlijke situatie, die zich heeft voortgedaan, te worden vastgesteld. Dat betekent dat ook in geval van reflexwerking de bewijslast van de toedracht op de man ligt. De vorderingen van de man worden afgewezen.

In deze zaak draait het om de vraag of de supermarkt aansprakelijk is voor de gevolgen van een incident dat heeft plaatsgevonden in een van haar supermarkten. Bij dat incident is de man, die op dat moment als klant in de winkel was, met zijn hoofd in botsing gekomen met een kar met daarop gestapelde kratten waarmee een medewerkster door de winkel liep. De man wil dat de rechtbank verklaart dat de supermarkt aansprakelijk is voor zijn schade en hij wil veroordeling van de supermarkt tot vergoeding van de schade. De rechtbank wijst nog geen eindvonnis, omdat de toedracht van het incident nog niet vaststaat. Partijen zijn het niet eens over wat er feitelijk is gebeurd. Anders dan de man stelt, is de toedracht van de botsing wel van belang voor de vraag of er sprake is van aansprakelijkheid van de supermarkt. Het enkele feit dat er een botsing is geweest, vestigt nog geen aansprakelijkheid. De rechtbank kan deze aansprakelijkheid niet vaststellen aan de hand van wat partijen tot nu toe in de procedure hebben aangevoerd. De rechtbank ziet geen aanleiding tot omkering van de bewijslast of het aannemen van een bewijsvermoeden, zoals de man bepleit. De rechtbank geeft daarom een bewijsopdracht aan de man.

Tussenvonnis na deskundigenbericht. Werknemer stelt PTSS en een burn-out te hebben opgelopen als gevolg van werkzaamheden in de zorg. Zoals reeds in het vonnis van 1 maart 2023 is overwogen, is de werkgever op grond van artikel 7:658 lid 2 BW jegens de werknemer aansprakelijk voor de schade die de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt, tenzij zij aantoont dat zij de zorgplicht als bedoeld in artikel 6:658 lid 1 BW niet heeft geschonden. Om de aansprakelijkheid te kunnen vast te stellen is een deskundige benoemd. De vraag ligt voor of het deskundigenbericht gevolgd kan worden ter vaststelling van de medische klachten van de werknemer en de oorzaak daarvan. Uit het deskundigenbericht volgt dat sprake is van PTSS en dat het niet aannemelijk is dat er een PTSS zou zijn ontstaan wanneer werknemer niet bij de werkgever had gewerkt. De werkgever heeft bezwaren tegen het deskundigenbericht. Deze bezwaren worden niet door de kantonrechter gedeeld en zij vindt dat de conclusie van de deskundige logischerwijs volgt uit haar bevindingen. De kantonrechter oordeelt ook dat de werknemer als gevolg van de PTSS schade heeft geleden. De werkgever stelt dat zij heeft voldaan aan haar zorgplicht. Omdat het incident voortkwam uit de beperking van de betreffende cliënt wordt bij de beoordeling uitgegaan van ‘bij door medewerkers en cliënten als bedreigend ervaren gedrag van cliënten ten gevolge van hun handicap’, en niet van het algemene agressieprotocol. Vast is komen staan dat de werknemer niet is ingegaan op de hulp die is aangebonden op basis van dit protocol. Echter heeft de werkgever onvoldoende onderbouwd dat zij heeft voldaan aan het andere protocol ‘Opvang na schokkende en traumatische ervaringen’. Daarbij heeft de werknemer voldoende betwist dat de gevolgde trainingen in de praktijk toepasbaar waren. De werknemer heeft daarom voldoende betwist dat er niet aan de zorgplicht is voldaan. Het is aan de werkgever om te bewijzen dat zij wel aan de zorgplicht heeft voldaan, zij zal worden toegelaten tot het leveren van bewijs waaruit blijkt dat zij de op haar rustende zorgplicht heeft nageleefd.

Hoge Raad. Mallorcazaak. Er wordt geklaagd over het oordeel van het hof dat het slachtoffer immateriële schade heeft geleden en dat die schade – door vererving – in aanmerking komt voor vergoeding aan de nabestaanden van het slachtoffer. Het slachtoffer is op Mallorca door uitgaansgeweld om het leven gekomen. De Hoge Raad overweegt dat het slachtoffer door de geweldpleging ‘meteen’ buiten bewustzijn is geraakt, op de grond is blijven liggen en niet meer bij bewustzijn is geweest. Het slachtoffer heeft vijf dagen in comateuze toestand in het ziekenhuis gelegen, waarna hij is overleden. Uit de wetgeschiedenis blijkt dat het recht op vergoeding van immateriële schade een hoogstpersoonlijk recht is in die zin dat de benadeelde zelf beslist of hij hierop aanspraak wenst te maken en daarom zelf moet laten blijken dat hij genoegdoening voor ander nadeel dan vermogensschade wenst, en dat er geen reden is waarom het door het slachtoffer ondergane leed nog tot een vergoedingsplicht leidt ‘als de vergoeding niet meer kan dienen om zijn leed te verzachten of hem genoegdoening te verschaffen’. Volgens de wetgever brengt het ‘bijzondere karakter’ van het recht op immateriële schadevergoeding mee dat deze vergoeding ook ‘daadwerkelijk aan de benadeelde ten goede moet komen, mede omdat hem alleen dan genoegdoening in zijn relatie tot de laedens wordt verschaft’. Uit de wetsgeschiedenis blijkt verder dat de regel dat het recht op smartengeld wel onder algemene titel kan overgaan (vererven) als de benadeelde heeft medegedeeld op de vergoeding aanspraak te maken, niet afdoet aan het hoogstpersoonlijk karakter van die aanspraak, nu die regel slechts beoogt te voorkomen dat een onwenselijke stimulans ontstaat voor een trage schadeafwikkeling. Het slachtoffer is zich niet bewust geweest van zijn toestand na de geweldsuitoefening en heeft ook geen kennis kunnen krijgen van het hem toegebrachte leed waarvoor de toekenning van immateriële schadevergoeding een ‘hoogstpersoonlijke’ vorm van compensatie beoogt te verschaffen. Dat brengt in het licht van wat hiervoor over het bijzondere karakter van de aanspraak op immateriële schadevergoeding is overwogen, mee dat niet kan worden gezegd dat het slachtoffer in een geval als dit immateriële schade heeft geleden die voor vergoeding in aanmerking kan komen. Het oordeel van het hof is onjuist. Verder wordt er nog geklaagd over de aan de vriendin van het slachtoffer toegewezen materiële schadevergoeding wegens gederfd levensonderhoud. De Hoge Raad herhaalt relevante overwegingen uit een eerder arrest over schadevergoeding wegens gederfd levensonderhoud. Het hof heeft niet, rekening houdend met bijzonderheden van partijdebat, beoordeeld of de verdediging in voldoende mate in de gelegenheid is geweest stellingen en onderbouwingen met betrekking tot (de betwisting van) de toewijsbaarheid van vordering genoegzaam naar voren te brengen, en ook niet beoordeeld of zich omstandigheden voordeden die meebrachten dat het hof, door eigen onderzoek te doen, compensatie moest bieden voor eventuele tekortkomingen daarin. Het oordeel van het hof dat het gevorderde bedrag volledig voor toewijzing in aanmerking komt, is niet toereikend gemotiveerd. Verder herhaalt de Hoge Raad ook relevante overwegingen uit een eerdere uitspraak over groepsaansprakelijkheid. Het oordeel van het hof dat de kans op (door ernstig geweld van leden van de groep waarvan verdachte deel uitmaakte) toebrengen van ernstig letsel aan het slachtoffer, alle aan de vechtpartij deelnemende groepsleden, dus ook verdachte, had moeten weerhouden van hun eigen gedragingen in groepsverband, die bestonden uit hun eigen deelname aan het plegen van ernstig geweld tegen leden van groep waarvan het slachtoffer deel uitmaakte, geeft niet blijk van onjuiste rechtsopvatting en is niet onbegrijpelijk.

Hoge Raad. Mallorcazaak. Er wordt geklaagd over het oordeel van het hof dat het slachtoffer immateriële schade heeft geleden en dat die schade – door vererving – in aanmerking komt voor vergoeding aan de nabestaanden van het slachtoffer. Het slachtoffer is op Mallorca door uitgaansgeweld om het leven gekomen. De Hoge Raad overweegt dat het slachtoffer door de geweldpleging ‘meteen’ buiten bewustzijn is geraakt, op de grond is blijven liggen en niet meer bij bewustzijn is geweest. Het slachtoffer heeft vijf dagen in comateuze toestand in het ziekenhuis gelegen, waarna hij is overleden. Uit de wetgeschiedenis blijkt dat het recht op vergoeding van immateriële schade een hoogstpersoonlijk recht is in die zin dat de benadeelde zelf beslist of hij hierop aanspraak wenst te maken en daarom zelf moet laten blijken dat hij genoegdoening voor ander nadeel dan vermogensschade wenst, en dat er geen reden is waarom het door het slachtoffer ondergane leed nog tot een vergoedingsplicht leidt ‘als de vergoeding niet meer kan dienen om zijn leed te verzachten of hem genoegdoening te verschaffen’. Volgens de wetgever brengt het ‘bijzondere karakter’ van het recht op immateriële schadevergoeding mee dat deze vergoeding ook ‘daadwerkelijk aan de benadeelde ten goede moet komen, mede omdat hem alleen dan genoegdoening in zijn relatie tot de laedens wordt verschaft’. Uit de wetsgeschiedenis blijkt verder dat de regel dat het recht op smartengeld wel onder algemene titel kan overgaan (vererven) als de benadeelde heeft medegedeeld op de vergoeding aanspraak te maken, niet afdoet aan het hoogstpersoonlijk karakter van die aanspraak, nu die regel slechts beoogt te voorkomen dat een onwenselijke stimulans ontstaat voor een trage schadeafwikkeling. Het slachtoffer is zich niet bewust geweest van zijn toestand na de geweldsuitoefening en heeft ook geen kennis kunnen krijgen van het hem toegebrachte leed waarvoor de toekenning van immateriële schadevergoeding een ‘hoogstpersoonlijke’ vorm van compensatie beoogt te verschaffen. Dat brengt in het licht van wat hiervoor over het bijzondere karakter van de aanspraak op immateriële schadevergoeding is overwogen, mee dat niet kan worden gezegd dat het slachtoffer in een geval als dit immateriële schade heeft geleden die voor vergoeding in aanmerking kan komen. Het oordeel van het hof is onjuist. Verder wordt er nog geklaagd over de aan de vriendin van het slachtoffer toegewezen materiële schadevergoeding wegens gederfd levensonderhoud. De Hoge Raad herhaalt relevante overwegingen uit een eerder arrest over schadevergoeding wegens gederfd levensonderhoud. Het hof heeft niet, rekening houdend met bijzonderheden van partijdebat, beoordeeld of de verdediging in voldoende mate in de gelegenheid is geweest stellingen en onderbouwingen met betrekking tot (de betwisting van) de toewijsbaarheid van vordering genoegzaam naar voren te brengen, en ook niet beoordeeld of zich omstandigheden voordeden die meebrachten dat het hof, door eigen onderzoek te doen, compensatie moest bieden voor eventuele tekortkomingen daarin. Het oordeel van het hof dat het gevorderde bedrag volledig voor toewijzing in aanmerking komt, is niet toereikend gemotiveerd. Verder herhaalt de Hoge Raad ook relevante overwegingen uit een eerdere uitspraak over groepsaansprakelijkheid. Het oordeel van het hof dat de kans op (door ernstig geweld van leden van de groep waarvan verdachte deel uitmaakte) toebrengen van ernstig letsel aan het slachtoffer, alle aan de vechtpartij deelnemende groepsleden, dus ook verdachte, had moeten weerhouden van hun eigen gedragingen in groepsverband, die bestonden uit hun eigen deelname aan het plegen van ernstig geweld tegen leden van groep waarvan het slachtoffer deel uitmaakte, geeft niet blijk van onjuiste rechtsopvatting en is niet onbegrijpelijk.